Klooster & Buren: de invloed van een burgerinitiatief op de samenleving

Interview met Anne Hilderink, grondlegger van de coöperatie Klooster & Buren

Alles van Waarde borgen in de gemeenschap.

De dreiging van verdwijnende organisaties zoals woningbouwcoöperaties en zorginstellingen in Kloosterburen, een dorp in Noord-Groningen, had grote invloed op de inwoners. Er heerste onzekerheid over de leefbaarheid op sociaal, economisch en ecologisch vlak.  In 2003 werd een dorpsvisie geschreven waarin deze ongerustheid tot uiting kwam. De conclusie die hieruit volgde omschreef de eensgezindheid in het dorp: Kloosterburen wordt onterecht beschouwd als krimpgebied, er liggen unieke kansen die niet worden gepakt. Als gevolg werden er werkgroepen geformeerd, maar binnen een jaar waren ze allemaal gestopt; er kunnen prachtige plannen gemaakt worden, maar de inwoners van Kloosterburen hebben er niets over te zeggen. Niets is hun eigendom in het publieke domein.

Deze uitkomst nam Anne Hilderink in 2006 mee in een studietraject wat ze opzette met Stichting SintJan (vernoemt naar het voormalig Klooster) om te kijken of het mogelijk was een woon-werkvorm op te zetten voor verstandelijk gehandicapten. Dit was het begin van een inspirerend burgerinitiatief dat zich in 2014 organiseerde in een Gebiedscoöperatie van de vijf dorpen Kloosterburen, Molenrij, Kleine Huisjes, Kruisweg en Hornhuizen, voormalig Gemeente Kloosterburen. De coöperatie heeft als doel de bewoners in Klooster & Buren leefbaar en vitaal te houden in een dunbevolkt plattelandsgebied. Naast onderzoek en studie doen naar de mogelijkheden voor en met de burgers, werkt de coöperatie de resultaten uit in de praktijk. Met mooie transities als gevolg.

Als beeldend kunstenaar en inwoonster van het dorp Kloosterburen was Hilderink zich er bewust van dat de kansen in het dorp alleen worden verzilverd wanneer iedereen erbij wordt betrokken. Je krijgt mensen alleen mee als zij het persoonlijk belang zien. Pas dan zijn mensen bereid zich ergens voor in te zetten’, vertelt Hilderink. ‘Onze kracht is kennis en talent uit de gemeenschap bundelen en inzetten. Door deze werkwijze gaan mensen zich verantwoordelijk voelen voor hun eigen leefgebied.’

Oud Kloosterterrein hernieuwd

In Kloosterburen ligt het oudste kloosterterrein van de provincie Groningen. Dit religieuze erfgoed was een achteraf plek in het dorp, nu staat het centraal in het denken en ontwikkelen. Op dit terrein staan drie belangrijke rijksmonumenten, 2 kerken en de middeleeuwse boerderij Olde Klooster. Verder is er een groot groengebied en er staat het verzorgingshuis het Olde Heem met 61 appartementen. Dit alles is nu eigendom van de gemeenschap. De Kloostertuin is ook een plek voor een midzomerfestival, de sportschool doet er zijn outdoor oefeningen en de yoga is in de zomer buiten. Het voedsel is verbonden met de gebiedskeuken op het terrein. In het Olde Heem wordt beschermd zelfstandig gewoond door alle generaties en er is 24 uurs zorg beschikbaar.

‘In de traditie van het oude kloosterterrein verbinden wij religie, gastvrijheid, landbouw, zorg, kunst en cultuur, gebiedsontwikkeling, onderwijs, en meer met elkaar. Door het met elkaar te verbinden versterkt het elkaar, los van elkaar is het te klein en marginaal. Op deze manier creëer je veel meer mogelijkheden dan wanneer je het alleen doet.’ - Anne Hilderink, grondlegger Klooster & Buren

Er is ruimte voor iedereen. ‘Zelfs in de coronatijd konden mensen in de tuin verblijven, bewegen en lopen. Hierdoor houdt je vitaliteit onder de ouderen en jongeren’, vertelt Hilderink. Ook is er een nieuw zorgmodel ontwikkelt. De basiszorg is in de handen van de gemeenschap. Er een team bestaande uit professionele zorg, dorpsbewoners en familieleden in dienst van de coöperatie. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid’, legt Hilderink uit.

Drempels op de weg

Klooster & Buren loopt regelmatig tegen regelgeving aan. ‘In onze coöperatie verbinden wij ouderenzorg, gehandicaptenzorg, kinderopvang en vluchtelingen met elkaar. Het is alleen zo dat ouderenzorg weer hele andere regels heeft dan bijvoorbeeld kinderopvang. Dit vraagt enorm veel bureaucratie zonder dat het echt rendement geeft’, legt Hilderink uit. Hilderink merkt ook dat er nog vaak top-down wordt gedacht, zowel extern als intern, het is een hardnekkig en vertrouwd patroon in onze huidige samenleving. ‘Mensen kunnen zo snel hun individueel belang boven het gemeenschappelijk belang zetten. Het is belangrijk om dit tijdig aan te pakken, want uiteindelijk bereik je samen veel meer.’

Bijzondere momenten

De coöperatie heeft in de afgelopen jaren veel mooie momenten meegemaakt. Een van die mooie momenten was dat Klooster & Buren in 2018 de koning op bezoek had. Daarnaast, als kers op de taart, vertelt Hilderink dat de Koning hen benoemde in zijn kersttoespraak, in het kader van 75 jaar rechten van de mens. ‘Dit was een hele bijzondere vorm van erkenning’. Ook won de coöperatie in 2018 de Social Impact Award. Zij werden uitgeroepen tot meest veelbelovende sociale onderneming van Noord-Nederland. ‘Erg leuk om ook nog te benoemen is dat er op dit moment een boek over ons in Japan geschreven wordt’, voegt Hilderink toe.

Burgerinitiatieven in de toekomst

In de toekomst hoopt Hilderink dat er beleid komt op burgerinitiatieven. ‘Wat je ziet is dat bijna al die burgerinitiatieven als individueel initiatief benaderd worden. Het zou mooi zijn als er landelijk wordt gezegd: burgerinitiatieven zijn belangrijke bewegingen in de samenleving en daar gaan wij in zijn geheel naar kijken en in investeren’. Verder hoopt Hilderink ook dat er meer onderzoek gedaan wordt naar deze vorm van zorg. 'Wat zijn de baten voor de mensen? Deze vragen moeten centraal komen te staan.’

‹ Blog overview

Ouder stel